بازشناسی الگوهای زمانی و مکانی در مرتع از دیدگاه دانش بومی عشایر کوچرو ایل بویراحمد

نویسندگان

  • حسین بارانی دانشیار گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
  • غلامعلی حشمتی استاد دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ایران.
  • محمد رحیم فروزه استادیار دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
چکیده مقاله:

ایران کشوری است با فرهنگ کهن که طی زمان­های طولانی ساکنان آن برای تطبیق با حوادث و رویدادهای اطراف خود بنا به سلیقه و ابتکارات محلی در زمینه­های مختلف، طبقه­بندی­ها، اسامی و فن­آوری­های گوناگونی را بوجود آورده­اند. این منابع غنی دانش با سرعتی غیر قابل تصور در حال فرسایش هستند که در واقع بخشی از فرآیند تخریب فرهنگ­های محلی و بومی است؛ لذا حفاظت و گردآوری این اطلاعات از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مطالعه سعی شد تا بخشی از دانش عشایر ایل بویراحمد در زمینۀ بازشناسی زمان و مکان که نقش چشمگیری را در شکل­دهی فعالیت­های گوناگون بهره­برداری در عرصۀ مرتع ایفا می­کند بررسی و مکتوب گردد. این مطالعه در مرتع دیلگان که در زمرۀ مناطق سردسیری استان کهگیلویه و بویراحمد بوده و سکونت­گاه ییلاقی طوایفی از عشایر ایل بویر احمد است، صورت پذیرفت. جهت جمع­آوری اطلاعات از پژوهش مشارکتی بهره گرفته شد. با توجه به اشراف شبانان مجرب به اجزای زمانی و مکانی، مصاحبه­ها به دو قسمت مصاحبه از شبانان و سایر افراد تقسیم گردید و از طریق مصاحبۀ آزاد و مشاهده ضمن کار، اطلاعات لازم دربارۀ دانش ایشان نسبت به تقویم محلی و شناسایی مکان­های پیرامون در مرتع کاوش و ثبت شد. در نهایت متن مصاحبه­ها به شیوۀ تحلیل محتوا تجزیه و ترکیب شده است. نتایج این بررسی مبین آن  است که بومیان منطقه در دانش روایی خود تقویم روزانه و سالانه­ای دارند که فعالیت­های خود را بر طبق آن تنظیم می­نمایند. تقویم روزانه ایشان شامل دوازده بخش است که زمان­های مختلف شبانه روز بر مبنای آن نام­گذاری می­شود. همچنین در تقویم سالانۀ ایشان، ایام مختلف سال در سیزده واحد زمانی متفاوت طبقه­بندی شده­ است که فعالیت­های سالانه عشایر (نظیر کوچ، برداشت محصول، برداشت گیاهان خوراکی و دارویی و ...) منطبق با این تقویم روایی صورت می­پذیرد. با توجه به آنچه که گفته شد توصیه می­شود موضوع شناسایی الگوهای طبقه­بندی و نام­گذاری زمان و مکان در نظام­های سنتی روستایی و ایلیاتی از ناحیه متولیان مدیریت مرتع مورد تحقیق بیشتر قرار گیرد تا امکان تحلیل واقع بینانه­تری از زمینۀ تحقیق پیش رویشان فراهم شده و راهکارهای عملی­تری نیز در جهت پیشبرد اهداف ارائه گردد.

منابع مشابه

سازوکارهای بومی مدیریت مرتع عشایر کوچنده‌ی ایل کلهر

بشر هم­اکنون و در آینده، برای ادامه­ی حیات خویش بر روی کره­ی­زمین نیازمند بی­چون و چرای منابع طبیعی، به­ویژه مراتع به‌عنوان حیاتی­ترین بستر توسعه­ی پایدار محیط­زیست و پدیده­های اکولوژیک، منبع اصلی تأمین خوراک دام نظام دامداری سنتی و ... می­باشد. این عرصه­ها با 90میلیون هکتار مساحت و حدود 60% کل کشور، دارای  نقشی غیرقابل انکار در محاسبات اقتصادی و اجتماعی کشورمان می­باشند. این منابع ثروت به­رغم ...

متن کامل

سازوکارهای بومی مدیریت مرتع عشایر کوچنده ی ایل کلهر

بشر هم­اکنون و در آینده، برای ادامه­ی حیات خویش بر روی کره­ی­زمین نیازمند بی­چون و چرای منابع طبیعی، به­ویژه مراتع به عنوان حیاتی­ترین بستر توسعه­ی پایدار محیط­زیست و پدیده­های اکولوژیک، منبع اصلی تأمین خوراک دام نظام دامداری سنتی و ... می­باشد. این عرصه­ها با 90میلیون هکتار مساحت و حدود 60% کل کشور، دارای  نقشی غیرقابل انکار در محاسبات اقتصادی و اجتماعی کشورمان می­باشند. این منابع ثروت به­رغم ...

متن کامل

بوم شناسی فرهنگی؛ تحلیل دانش بومی زنان عشایر ایل سلیمانی در فرآیند توسعه پایدار مراتع

دستیابی به توسعه پایدار و رشد اقتصادی از اهداف بزرگ همه کشورهاست و یکی از راه‌های عمده نیل به توسعه پایدار در جامعه عشایری توجه کافی و لازم به دانش بومی کوچ‌نشینان به ویژه زنان است. بر این اساس در این پژوهش مشارکتی سعی شد به معرفی، تشریح و تبیین جایگاه دانش بومی زنان عشایر ایل سلیمانی در فرآیند توسعه پایدار پرداخته شود. حوزه جغرافیایی این پژوهش مناطق زیست عشایر ایل سلیمانی در مرکز و جنوب استان ...

متن کامل

دانش بومی زنان عشایر کلهر در زمین? سیه مال ، ساز? پرتابل ایل

سیاه چادرهای عشایری نماد طراحی درون زا برای معیشتی پایدار و استفاده ای بهینه از ظرفیت های بوم آورد برای دستیبابی به اهداف الگوی زیستی کارآمد کوچندگی است. این معماری اصیل و این ابتکار قومی، به مثابه بخشی از میراث معنوی ایل ها و عشایر شایست? ثبت و نگاهداری است، اما متأسفانه این ساز? اصیل و دانش مرتبط با آن در معرض تهدید جدی است. پژوهش حاضر که با هدف مستندسازی دانش بومی زنان عشایر کوچند? ایل کلهر ...

متن کامل

دانش بومی استفاده از جنگل و مرتع در شهرستان رستم

در این تحقیق با روش میدانی به بررسی کاربرد دانش بومی استفاده از جنگل و مرتع در شهرستان رستم پرداخته شده است. دراین تحقیق، مناطقی از بخش مرکزی شهرستان رستم انتخاب گردید و از بین آن مناطق نیز،­­ روستاهایی که دارای دانش بومی غنی­تر در استفاده از جنگل و مرتع بودند، انتخاب گردیدند و از این میان با روش نمونه­گیری گلوله برفی، افراد مورد مطالعه انتخاب شدند. در این تحقیق از تکینیک­های مشاهده مشارکتی، مش...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 69  شماره 4

صفحات  999- 1015

تاریخ انتشار 2017-02-19

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023